تصفیه فاضلاب آشپزخانه

فاضلاب آشپزخانه

آشپزخانه محلی است که در آن تنها پخت غذا صورت گرفته و غذا برای مصرف به مکان دیگری منتقل می­شود. به عبارت دیگر تفاوت یک آشپزخانه و یک رستوران در محل مصرف غذا می­باشد چرا که در رستوران غذا در همان محل پخت، مصرف می­شود. اهمیت این تفاوت در سیستم تصفیه فاضلاب آن است که هنگامی که غذا در محل پخت مصرف می­شود، شستشوی کلیه ظروف شامل ظروف مربوط به پخت و ظروف مربوط به سرو در یک محل انجام گرفته و بدین ترتیب مقدار تولید فاضلاب به ازای هر پرس غذا افزایش می­یابد. همچنین تغییر مختصری نیز در کیفیت فاضلاب تولیدی رخ می­دهد.

اصلی­ترین منابع تولید فاضلاب در آشپزخانه­ ها ناشی از شستشوی مواد اولیه غذایی، ظروف پخت و همچنین کف و دیگر سطوح آشپزخانه است. بدین ترتیب روغن، چربی،ذرات باقی­مانده مواد غذایی و ذرات خاک بطور عمده­ای وارد فاضلاب آشپزخانه­ ها می­شوند.

1. حجم فاضلاب آشپزخانه

حجم فاضلاب آشپزخانه معمولاً بستگی مستقیمی به مقدار پخت غذا، روش پخت، نوع غذا و سطح بهداشت دارد. البته بهترین معیار برآورد مقدار فاضلاب، میزان آب مصرفی است. چنانچه اطلاعات کافی در خصوص مقدار آب مصرفی در دسترس نباشد، حجم فاضلاب تولیدی را می‌توان با در نظرگرفتن سرانه تولید فاضلاب برای ازای هر پرس غذا محاسبه نمود.

تجربیات عملی نشان داده است که به ازای هر پرس غذای گرم در کشور ما در آشپزخانه­ ها ۱۵-۷ لیتر فاضلاب تولید می­شود اگرچه بطور معمول این مقدار را در اکثر محاسبات ۱۰ لیتر فرض می­کنند اما برای برآورد دقیق­تر پیشنهاد می­شود که مقدار سرانه تولید فاضلاب مطابق جدول ۱ در نظرگرفته شود.

برای محاسبه حجم فاضلاب روزانه کافی است تعداد پرس غذای تولیدی آشپزخانه را در مقدار سرانه تولید فاضلاب ضرب نمود.

2. کیفیت فاضلاب آشپزخانه

مواد خارجی که طی فعالیت­های یک آشپزخانه وارد آب می­شوند عمدتاً شامل روغن و چربی،باقی­مانده مواد غذایی، ترکیبات آلی قابل تجزیه بیولوژیک، مواد معدنی معلق مانند خاک، مواد معدنی محلول مانند نمک و مواد شوینده (دترجنت­ها) می­باشند.

آنالیز کیفیت معمول فاضلاب آشپزخانه­ ها در جدول ۲ آمده است.

3. فرآیند تصفیه فاضلاب آشپزخانه

انتخاب فرآیند تصفیه یکی از مهمترین بخش­های طراحی یک سیستم تصفیه فاضلاب می­باشد که هرگونه اشتباه در آن باعث هدررفت هزینه­های مالی و زمانی انجام شده می­شود.

مهمترین عوامل موثر در انتخاب فرآیند تصفیه عبارتند از:

۱– حجم فاضلاب

۲– غلظت هریک از آلاینده­ها به خصوص دو شاخص مهم BOD5وCOD

۳– نسبت BOD5به COD

۴– راندمان مورد نیاز جهت تصفیه

۵– سهولت راهبری و بهره­برداری از سیستم

۶– نوسانات کیفی و کمی در تولید فاضلاب

۷– هزینه ساخت، راهبری و بهره برداری از سیستم

از آنجائیکه بخشی از مواد آلاینده فاضلاب از قبیل باقی­مانده مواد غذایی و ذرات خاک و رس بصورت معلق بوده و قابلیت ته­ نشینی دارند، لذا به منظور کاهش بار وارده بر واحدهای بعدی تصفیه بهتر است که ابتدا از یک سپتیک تانک استفاده نمود. بدین ترتیب بخش عمده­ای از ذرات معلق طی فرآیند ته نشینی و شناوری بصورت فیزیکی و با هزینه کمتر و سهولت بیشتر از فاضلاب جدا می­ شوند.

به علاوه حجم نسبتاً زیاد سپتیک تانک باعث می­شود که عملیات یکنواخت سازی فاضلاب از لحاظ حجم و کیفیت به خوبی انجام شده و فاضلاب خروجی از سپتیک تانک با کیفیت و حجم نسبتاً ثابتی به واحدهای بعدی هدایت شود. به عبارت دیگر سپتیک تانک علاوه بر حذف ذرات معلق قابل ته ­نشینی و بخشی از ذرات درشت چربی و روغن­، عملیات یکنواخت‌سازی فاضلاب را از لحاظ کیفیت و کمیت نیز به انجام می­رساند.

همچنین وجود شرایط مناسب برای رشد برخی باکتری­ها و میکروارگانیسم­ها در لجن تجمع یافته و ته­ نشین شده در سپتیک تانک، باعث انجام برخی فرآیندهای بیولوژیکی در تصفیه فاضلاب شده بطوریکه راندمان سپتیک تانک در تصفیه فاضلاب­های بهداشتی معمولاً به ۳۰-۱۰ درصد می­رسد.

در مواردی که واحدهای بعدی تصفیه در ارتفاع بالاتری نسبت به سپتیک تانک قرار گرفته از مخزن دوم سپتیک‌تانک می­توان برای پمپاژ فاضلاب استفاده کرد.

در مرحله بعد با توجه به آنکه بخش عمده­ای از آلاینده­های فاضلاب‌های تولیدی آشپزخانه­ ها را موادآلی تشکیل می­دهند که توسط میکروارگانیسم­ها قابل تجزیه می­باشند، لذا استفاده از فرآیندهای بیولوژیکی مطرح می­گردد. اما قبل از آن باید تا حدامکان چربی و روغن موجود در فاضلاب را حذف نمود.

چراکه تجربیات عملی و دانش تصفیه نشان داده است که وقتی نسبت  BOD5به COD  بیش از ۵۰/۰ باشد، استفاده از روشهای بیولوژیکی تصفیه فاضلاب با توجه به کارایی بالای آنها اولویت دارد.

این درحالی است که این نسبت در فاضلاب‌های آشپزخانه ­ها که چربیگیری نشده باشد، در محدوده ۴۵/۰ –۳۵/۰ قراردارد که نشان می­دهد که استفاده مستقیم از روشهای بیولوژیکی کارایی  چندانی نخواهد داشت.