روش اسمز معکوس (Reverse Osmosis) 

آب شیرین کن ساخته شده به سفارش شرکت ترام چاپ سپاهان
تصفیه آب صنعتی
در تصفیه آب صنعتی ، روش اسمز معکوس (Reverse Osmosis) به منظور کاهش میزان املاح آب و تصفیه آب صنعتی ، یکی از بهترین روش‌ها به‌شمار می‌رود. سیستم‌هایی که بر این اساس عمل می‌کنند را اصطلاحا RO می‌نامند. انتخاب و طراحی سیستم‌های RO مبتنی بر میزان نمک‌های محلول در آب و هدایت الکتریکی آب خام و همچنین مشخصات مطلوب کاربر برای آب تولید شده دارد. شرکت آب نیک سعی در تامین سیستم‌های RO‌ با استفاده از بهترین تجهیزات و قطعات را دارد.
مشکلات موجود در آب به سه دسته کلی تقسیم می شوند :
  • مشکلات آب از نظر فیزیکی ( کدورت، ذرات معلق حل نشدنی و گل‌ و لای و….)
  • مشکلات شیمیایی آب ( میزان بالای نمک های محلول در آب و مشکلات ناشی از آن، طعم، رنگ و بوی بد آب و ….. )
  • مشکلات میکروبی آب ( آلودگی آب از نظر وجود میکروارگانیسم ها )
برای حذف ذرات معلق و سایر اختلالات فیزیکی آب از صافی‌ها و جداکننده ها استفاده می‌کنند. به منظور حذف میکرو ارگانیسم‌ها از روش‌هایی فیزیکی (نور فرابنفش و … ) و یا شیمیایی (تزریق کلر، تزریق ازن و ….) می توان بهره‌برد. روش های متفاوتی برای حل مشکلات شیمیایی آب نیز وجود دارد که مبتنی بر نوع مشکل و نوع بهره‌برداری و مصرف مورد نظر ارایه می‌شوند. برای کاهش نمک‌های محلول در آب که موجب ایجاد سختی بالا در آب شده و در نهایت موجب بروز پدیده رسوب گذاری و یا حتی غیر قابل مصرف بودن آب برای شرب یا سایر مصارف صنعتی می شوند نیز روش‌های متفاوتی نظیر تقطیر ، اسمز معکوس (Reverse Osmosis) ،دی یونایزر و …. وجود دارد.  
  بهترین روش برای کاهش نمک‌ها استفاده از روش اسمز معکوس است. سایر روش ها از نظر کارآیی و هزینه های نگهداری، مصرف انرژی، نیازمندی به هزینه نگهداری و خطرات موجود برای اپراتور در مرتبه بسیار پایین تری نسبت به این روش قرار می گیرند. برای مثال استفاده از روش تقطیر مستلزم مصرف انرژی بالا و هزینه های راهبری بالا برای مصرف‌کننده (نظیر شستشوی دایم الکترودها با اسید‌ها و دی‌اسکیلرها) و انبارش مواد شیمیایی می‌باشد. سیستم های دی‌یونایزر نیز نیازمند هزینه راهبری بالا و خرید دایم مواد شیمیایی (اسید و قلیا) می‌باشد که این مهم علاوه بر هزینه های جنبی حمل و نقل و انبار، خطرات بسیاری برای کاربر دارد. در سیستم آب شیرین کن به روش اسمز معکوس، آب پس از عبور از پیش‌تصفیه های مناسب (به طور معمول: فیلتر شنی، کربن اکتیو، سختی گیر و فیلترهای کارتریج های میکرونی) وارد پمپ فشار بالا شده و وارد ممبران ها می‌شوند. نمکهای محلول در آب قادر به عبور از لایه های ممبران نیستند و با بخشی از آب ورودی به ممبران به محیط دفع می‌شود. برای کنترل رسوب گذاری بر روی صفحه ممبران‌ها می توان از مواد ضد رسوب استفاده کرد که در این صورت نیازی به استفاده از ستون های سختی گیر در پیش تصفیه نمی باشد. این شرکت، یکی از شرکتهای سازنده دستگاه تصفیه آب صنعتی می باشد.
تجهیزات کلی یک دستگاه آب شیرین کن به قرار زیر می باشد:
  • پیش تصفیه: فیلتر شنی، ستون کربن اکتیو،سختی گیر یا سیستم تزریق آنتی اسکالانت و فیلتر کارتریج میکرونی
  • پمپ فشار بالا(به منظور تامین فشار آب ورودی به ممبران ها)
  • ممبران
  • محفظه تحت فشار (pressure vessel)
  • فلومتر ( برای سنجش فشار آب تولید شده و پساب )
  • مانومتر ( به منظور سنشجش فشار آب در نقاط مختلف سیستم )
  • سوییچ کنترل فشار ( به منظور حفاظت از پمپ )
  • شیر برقی (قطع یا وصل جریان آب )
  • سیستم های اندازه گیری میزان TDS، EC، PH و …
  • تابلو برق و سیستم های کنترل
  • سیستم های شستشوی ممبران ها (CIP)
بدیهی است کیفیت تجهیزات فوق به انضمام طراحی درست سیستم از نظر انتخاب مناسب پمپ،
آرایش ممبران ها و نوع ممبران ها در افزایش طول عمر مفید دستگاه
تاثیر قابل توجهی داشته و در کیفیت آب تولید شده نقش مهمی دارد. در این روش یک غشای نیمه تراوا وجود دارد که می تواند مانند سدی در مقابل ذرات حل شده کلوئیدی عمل نماید و همزمان آن ها را در خود نگاه دارد، در این حالت ذرات آلی، معدنی و حتی میکروارگانیسم ها در بین این موانع نگه داشته می شود و نمی تواند عبور نماید حال بهتر است که کمی بیشتر با نحوه عمل RO آشنا شویم. گذر طبیعی آب از میان غشا بدون هیچ گونه نیروی خارجی را اسمز گویند که در لغت نامه فارسی گذرندگی معرفی شده است. محلول هایی که دارای فشار اسمزی مختلف هستند که در این حالت، مولکول ها را می توان با یک غشا نیمه تراوا از یکدیگر جدا کرد. مولکول های آب به آسانی از منافذ غشا عبور کرده تا پتانسیل شیمیایی در دو طرف دستگاه یکی شود. هرچه اختلاف فشار اسمز بیشتر باشد تمایل برای عبور آب از میان غشا بیشتر می شود. در اسمز معکوس یک اختلاف فشار قابل توجهی به محلول وارد می شود که سبب شده تا آب در خلاف مسیر طبیعی غشا جریان داشته باشد در نتیجه این عمل آب خالص تر از محلول اولیه به دست می آید. خصوصیات آب مورد نیاز، نوع سیستم غشا را تعیین می کند. آب شرب محدودیت هایی جهت استفاده دارد که باید مواد آلی، معدنی و پاتوژن های حل شده را برحسب مورد کنترل کرد. برای یک جامعه شهری سختی کل کم، طعم ، مزه مناسب و رنگ زلال اب از مشخصات آب تمیز می باشد. بعضی مواقع هدف تصفیه تعیین استاندارد مشخص دیگری برای آب است. زمانیکه هدف تصفیه روشن شود سیستم فن آوری غشایی مخصوص هم تعیین شده و به کار برده می شود. مثلا غشاهای نفوذی مثل (RO , NF) برای کنترل آلاینده های معدنی مثل  (Total dissolved Oxygen) و (Total Hardness) و کلرور ها استفاده می شود. غشا باردهی مثل EDR الکترودیالیز هم می توانند TDS و TH و کلرور را از سیستم حذف کنند.
مزایای سیستم RO:
  • این فرایند عوامل بیولوژیکی و کلوئیدی را بیش از ۹۸ درصد از آب جدا می کند.
  • سلول های میکروبی را از خود عبور نمی دهد.
  • این فرایند بیشتر مواد آلی را تا حد ۹۷ درصد جدا می کند.
  • سیستم پیوسته و مداوم با قابلیت دریافت ورودی آب خام با TDS بالا
  • مصرف انرژی پایین نسبت به سایر روش ها و سادگی در فرایند برای اپراتور
  • پایین بودن هزینه نصب و راه اندازی سیستم
 
مشخصات آب را معمولا به چهار دسته تقسیم می کنند :
1- پارامترهای فیزیکی : که غالبا توجه مصرف کننده را به جلب می کند مثل رنگ، کدورت و طعم و مزه 2- پارامترهای فیزیکی و شیمیایی : مثل pH ، ضریب هدایت، کل جامدات، قلیائیت، سختی، اکسیژن محلول که تعدادی از این پارامترها از نظر بهداشتی و زیستی مضر می باشد و سایر مواد که مقدار زیاد آن ها حتی برای سلامتی و بهداشت ضرری ندارد تنها اثر آن باعث عدم موازنه مواد در محیط زیست می شود. 3- مواد سمی : مقدار زیادی از مواد آلی و معدنی اثرات سوئی در انسان دارند که شدت آن بستگی به نوع ماده و دوره تماس آن دارد. در آب اثرات دراز مدت مواد سمی در حد پائین مورد نظر است این مواد شامل آرسنیک، سیانور، سرب، جیوه، هیدروکربورهای حلقوی هستند. 4- پارامترهای میکروبیولوژیکی : در تعیین کیفیت آب های شرب باید مقدار اینگونه پارامتر ها را تعیین کرد، BOD و DO از این نوع شاخص های میکروبیولوژی هستند.
در این صفحه مشخصات فیزیکی و شیمیایی آب به تفصیل بیان شده است.