تصفیه فاضلاب رستوران
مقدار معمول | محدوده | واحد | پارامتر | ردیف |
7 | 6-8/5 | __ | pH | 1 |
650 | 400-1200 | mg/lit | COD | 2 |
280 | 180-500 | mg/lit | BOD5 | 3 |
85 | 60-150 | mg/lit | TSS | 4 |
120 | 80-250 | mg/lit | Oil&Grease | 5 |
800 | 500-1400 | mg/lit | TDS | 6 |
رستوران
رستوران محلی است که در آن علاوه بر پخت، غذا در همان محل سرو شده و ظروف مربوط به سرو غذا شسته میشود.تصفیه فاضلاب رستوران به عبارت دیگر تفاوت یک آشپزخانه و یک رستوران در محل مصرف غذا میباشد چرا که در رستوران غذا در همان محل پخت، مصرف میشود در حالیکه در یک آشپزخانه تنها پخت غذا صورت میگیرد و غذا برای مصرف به محل دیگری منتقل میشود.
اهمیت این تفاوت در سیستم تصفیه فاضلاب آن است که هنگامی که غذا در محل پخت مصرف میشود، شستشوی کلیه ظروف شامل ظروف مربوط به پخت و ظروف مربوط به سرو در یک محل انجام گرفته و بدین ترتیب مقدار تولید فاضلاب به ازای هر پرس غذا افزایش مییابد.
همچنین تغییر مختصری نیز در کیفیت فاضلاب تولیدی رخ میدهد. اصلیترین منابع تولید فاضلاب در رستوران ناشی از شستشوی مواد اولیه غذایی، ظروف پخت، ظروف سرو و همچنین کف و دیگر سطوح رستوران است. بدین ترتیب روغن، چربی، ذرات باقیمانده مواد غذایی و ذرات خاک بطور عمده ای وارد فاضلاب رستورانها میشوند.
1- حجم فاضلاب
حجم فاضلاب رستورانها معمولاً بستگي مستقيمي به مقدار پخت غذا، روش پخت، نوع غذا و سطح بهداشت دارد. البته بهترين معيار برآورد مقدار فاضلاب، ميزان آب مصرفي است. چنانچه اطلاعات كافي در خصوص مقدار آب مصرفي در دسترس نباشد، حجم فاضلاب توليدي را ميتوان با در نظرگرفتن سرانه تولید فاضلاب برای ازای هر پرس غذا محاسبه نمود.
تجربیات عملی نشان داده است که به ازای هر پرس غذای گرم در کشور ما در رستورانها 18-10 لیتر فاضلاب تولید میشود اگرچه بطور معمول این مقدار را در اکثر محاسبات 12 لیتر فرض میکنند اما برای برآورد دقیقتر پیشنهاد میشودکه مقدار سرانه تولید فاضلاب مطابق جدول 1 در نظرگرفته شود.
برای محاسبه حجم فاضلاب روزانه کافی است تعداد پرس غذای پخت و سرو شده را در مقدار سرانه تولید فاضلاب ضرب نمود.
2- کیفیت فاضلاب
مواد خارجی که طی فعالیتهای یک رستوران وارد آب میشوند عمدتاً شامل روغن و چربی، باقیمانده مواد غذایی، ترکیبات آلی قابل تجزیه بیولوژیک، مواد معدنی معلق مانند خاک، مواد معدنی محلول مانند نمک و مواد شوینده (دترجنتها) میباشند. آنالیز کیفیت معمول فاضلاب رستورانها در جدول 2 آمده است.
3- فرآیند تصفیه فاضلاب رستوران
انتخاب فرآیند تصفیه یکی از مهمترین بخشهای طراحی یک سیستم تصفیه فاضلاب میباشدکه هرگونه اشتباه در آن باعث هدررفت هزینه های مالی و زمانی انجام شده میشود.
مهمترین عوامل موثر در انتخاب فرآیند تصفیه عبارتند از:
1- حجم فاضلاب
2- غلظت هریک از آلایندهها به خصوص دو شاخص مهم BOD5وCOD
3- نسبت BOD5به COD
4- راندمان مورد نیاز جهت تصفیه
5- سهولت راهبری و بهره برداری از سیستم
6- نوسانات کیفی و کمی در تولید فاضلاب
7- هزینه ساخت، راهبری و بهره برداری از سیستم
از آنجائیکه بخشی از مواد آلاینده فاضلاب از قبیل باقیمانده مواد غذایی وذرات خاک و رس بصورت معلق بوده و قابلیت ته نشینی دارند، لذا به منظور کاهش بار وارده بر واحدهای بعدی تصفیه بهتر است که ابتدا از یک سپتیک تانک استفاده نمود.
بدین ترتیب بخش عمده ای از ذرات معلق طی فرآیند ته نشینی و شناوری بصورت فیزیکی و با هزینه کمتر و سهولت بیشتر از فاضلاب جدا میشوند.
به علاوه حجم نسبتاً زیاد سپتیک تانک باعث میشود که عملیات یکنواخت سازی فاضلاب از لحاظ حجم و کیفیت به خوبی انجام شده و فاضلاب خروجی از سپتیک تانک با کیفیت و حجم نسبتاً ثابتی به واحدهای بعدی هدایت شود. به عبارت دیگر سپتیک تانک علاوه بر حذف ذرات معلق قابل ته نشینی و بخشی از ذرات درشت چربی و روغن، عملیات یکنواختسازی فاضلاب را از لحاظ کیفیت و کمیت نیز به انجام میرساند.تصفیه فاضلاب رستوران همچنین وجود شرایط مناسب برای رشد برخی باکتریها و میکروارگانیسمها در لجن تجمع یافته و ته نشین شده در سپتیک تانک، باعث انجام برخی فرآیندهای بیولوژیکی در تصفیه فاضلاب شده بطوریکه راندمان سپتیک تانک در تصفیه فاضلابهای بهداشتی معمولاً به 30-10 درصد میرسد. در مواردی که واحدهای بعدی تصفیه در ارتفاع بالاتری نسبت به سپتیک تانک قرار گرفته از مخزن دوم سپتیک تانک میتوان برای پمپاژ فاضلاب استفاده کرد.
در مرحله بعد با توجه به آنکه بخش عمده اي از آلايندههاي فاضلابهاي تولیدیرستورانها را موادآلي تشكيل ميدهند كه توسط ميكروارگانيسمها قابل تجزيه ميباشند، لذا استفاده از فرآیندهای بیولوژیکی مطرح میگردد. اما قبل از آن باید تا حدامکان چربی و روغن موجود در فاضلاب را حذف نمود.تصفیه فاضلاب رستوران چراکه تجربيات عملي و دانش تصفيه نشان داده است كه وقتی نسبت BOD5به COD بيش از 0/50 باشد، استفاده از روشهاي بيولوژيكي تصفية فاضلاب با توجه به كاراييبالاي آنها اولويت دارد.
اين درحالي است كه اين نسبت در فاضلابهاي رستورانها که چربیگیری نشده باشد، در محدودة 0/45 – 0/35 قراردارد كه نشان میدهد که استفاده مستقیم از روشهای بیولوژیکی کارایی چندانی نخواهد داشت.تصفیه فاضلاب رستوران علت نسبت پایین BOD5به COD در فاضلاب رستورانها قبل از مرحله چربیگیری عمدتاً به سبب وجود مقادیر نسبتاً زیادی روغن و چربی است. چراکه روغن و چربیها به علت حلالیت بسیارکم در آب، به سختی توسط میکروارگانیسمها و باکتریها تجزیه میشوند.
از سوی دیگر ذرات روغن و چربی با احاطه باکتریها مانع جذب مواد به داخل سلول شده و قابلیت تجزیه بیولوژیکی را کاهش میدهند. از این رو حذف روغن و چربی از فاضلاب رستوران قبل از واحدهای تصفیه بیولوژیکی، نقش اساسی در کارایی آنها دارد. تجربیات عملی نشان میدهد
که اغلب مشکلات سیستمهای تصفیه فاضلاب رستورانها ناشی از ورود مقادیر زیادی از روغن و چربی به واحدهای تصفیه بیولوژیکی است.تصفیه فاضلاب رستوران به منظور چربیگیری فاضلاب رستوران بسته به حجم فاضلاب و شرایط هرپروژه از سیستمهای مختلفی از قبیل چربیگیر ثقلی، API، CPI و DAF میتوان استفاده نمود.
پس از مرحله حذف روغن و چربی (چربیگیری) نسبت BOD5به COD فاضلاب با حدود 0/6-0/55 میرسد که برای استفاده از روشهای بیولوژیکی تصفیه فاضلاب مناسب است. اما چون غلظت BOD5 فاضلاب در این مرحله معمولاً کمتر از 1000 میلیگرم در لیتر است، استفاده از فرآیندهای بیهوازی که در غلظتهای بالا کارایی دارند، تأثیر قابل توجهی در فرآیند تصفیه نداشته و بهتر است که برای دستیابی به یک سیستم تصفیه کارا و کم هزینه از فرآیندهای هوازی بیولوژیکی برای تصفیه این نوع فاضلابها استفاده نمود.
از میان روشهای هوازی بیولوژیکی برای تصفیه فاضلاب رستورانها فرآیندهای لجن فعال پیشنهاد میشود.
بدین ترتیب فاضلاب خروجی سپتیک تانک وارد مخزن هوادهی شده و در آنجا با انجام هوادهی، اکسیژن موردنیاز میکروارگانیسمها و باکتریها برای انجام فعالیتهای بیولوژیکی تأمین میگردد. در مخزن هوادهی باکتریها بخش عمده ای از مواد آلی را جذب خود کرده به کمک واکنشهای بیوشیمیایی درون خود به سلولهای جدید و انرژی تبدیل کرده و باعث تصفیه فاضلاب میشوند.
مخلوط فاضلاب و باکتریها به مخزن ته نشینی (زلال سازی) هدایت شده و در آنجا با کمک نیروی ثقل، توده باکتری و میکروارگانیسمها از آب جدا میشود. بخشی از این توده باکتری (لجن بیولوژیکی) برای ادامه فرآیندهای تصفیه بیولوژیکی به مخزن هوادهی برگشت داده میشود که به همین سبب به این روش لجن فعال میگویند. مازاد لجن نیز به هاضم لجن انتقال مییابد.تصفیه فاضلاب رستوران گاهی مقداری از باکتریها به دلایل مختلف در مخزن ته نشینی ثانویه ته نشین نشده و از آن خارج شده و همراه با پساب از سیستم بیرون میروند. به منظور جلوگیری از بروز هرگونه مشکل ناشی از آنها در اغلب موارد از یک سیستم گندزدایی (ضدعفونی) برای حذف آنها استفاده میشود.